Gaat het de goede kant op met de NBA?

Uit het ontwerp gedrags- en beroepsregels (VGBA), ter consultatie tot 2 september 2013, blijkt dat het de goede kant opgaat met de NBA. De nu geldende VGC telt ruim 50 pagina's. De nieuwe VGBA nog maar 4. Ook inhoudelijk gaat het de goede kant op door de VGBA te beperken tot de fundamentele beginselen. De nieuwe VGBA lijkt daarmee sterk op de beide alternatieven in 2006. Nivra haalde toen alles uit de kast om te voorkomen dat daar gestemd over kon worden. Vergeleken bij de 176 pagina's uit de IESBA Code of Ethics een aanzienlijke verbetering. Met dit voorbeeld kan zelfs de 6 pagina's tellende OvRAN gedragscode nog compacter.

Er blijven echter wezenlijke principiele verschillen. Via een zeer brede definitie van 'assurance-opdracht' worden alle NBA-leden, groot en klein, in loondienst of zelfstandig, gespecialiseerd of niet, onderworpen aan zeer uitvoerige en zeer algemene regelgeving primair gericht op de wettelijke controle van de grootste jaarrekeningen. Die regelgeving is vaak totaal ongeschikt voor sommige assurance conclusies van accountants. Die definitie is ook eenzijdig want sommige assurance conclusies van accountants zullen, als het goed is, "het vertrouwen van de gebruiker, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek ten opzichte van de van toepassing zijnde criteria" helemaal niet versterken. Deze conclusie bijv. is daar al een voorbeeld van. Minder brede en algemene regelgeving is nodig met daarnaast meer specifieke kwaliteitsregels voor accountants die zich specialiseren in een bepaalde tak van sport. Zelfstandige Kamers dus of ledengroepen maar dat zullen de grot(er)e kantoren altijd tegenhouden uit welbegrepen eigen belang.

Minder regelgeving, meer normen en waarden

Los van eigen belang, macht en geld werd regelgeving zo breed en uitvoerig dat het veelal alleen nog gaat om onduidelijke en poly-interpretabele gemeenplaatsen. Die 176 pagina's IESBA Code of Ethics bijv. geven bijna voortdurend allerlei evidente voorbeelden van bedreigingen van fundamentele beginselen en de waarborgen daartegen. Vervolgens moet de accountant die combinatie in hun context zelf evalueren zoals een objectieve derde dat zou doen, rekening houdende met het bijna ontelbare aantal pagina's uit het "International Framework for Assurance Engagements issued by the International Auditing and Assurance Standards Board which describes the elements and objectives of an assurance engagement and identifies engagements to which International Standards on Auditing (ISAs), International Standards on Review Engagements (ISREs) and International Standards on Assurance Engagements (ISAEs) apply." Ga maar aan staan naast de IAASB, BW etc. voorschriften! Geen wonder dat publiek en rechter deze soort regelgeving graag opvat als 'kop van jut' als het zo uitkomt. Er is altijd wel een stok te vinden om een accountant te slaan. Een radicaal andere aanpak is nodig om de waardering voor het beroep terug te krijgen. Daarom beperkt OvRAN veel regelgeving tot de strikt wettelijke controle en vertrouwt daarnaast liever en vooral op ongeschreven normen en waarden.

Achterhoede gevechten

Het achterhoedegevecht van de 'accountants in business' over vele jaren is algemeen bekend. Hun vertegenwoordigers hebben de oude droom naar een eigen zelfstandige Kamer of ledengroep al lang opgegeven als onhaalbaar. Dit ondanks het feit dat ze (bijna) een meerderheid vormen. Het huidige bestuur zet dit achterhoede gevecht voort met slechts 4 leden op een NBA-bestuur van 13 leden. Wij zijn benieuwd naar hun resultaten.

Heel toevallig zijn ook de kleine kantoren met 2 personen minder vertegenwoordigd dan de afgesproken 3 met als excuus: "Gegeven het grote aantal eisen dat in het fusie­document aan de bestuursleden en hun werksituatie wordt gesteld, heeft het bestuur niet aan alle criteria kunnen voldoen. Het gevolg hiervan is dat van de door het bestuur aanbevolen kandidaten er (ver­ge­leken met de afspraken in het fusiedocument) één meer werkzaam is bij middelgrote kantoren en dat er één minder werkzaam is bij kleine kantoren. Het bestuur blijft er evenwel naar streven de bestuurs­samenstelling in overeen­stem­ming te brengen met de in het fusiedocument gemaakte afspraken." De grot(er)e kantoren zijn dus met 6 bestuursleden weer oververtegenwoordigd in een bestuur van 13 leden. Wij zijn benieuwd naar de afloop van dit achterhoedegevecht om macht en geld.

Verklaringenstelsel van de toekomst

Een van die achterhoedegevechten is het verklaringenstelsel. De NBA heeft daar duidelijke opinies over onder het hoofd "Naar een verbeterde controleverklaring". Deze opinies wijken af van de opinies van IAASB en de EU. De NBA houdt vast aan het zwart witte pass/fail model wat er op neer komt dat een jaarrekening is goed of is niet goed. Het is duidelijk dat het publiek de huidige standaardverklaringen opvat als een continuïteitsgarantie. De NBA wil daarom nog meer juridische teksten opvoeren om het huidige stelsel vast te houden. Dat is de traditionele NBA reflex, nog meer regelgeving.

Dat maakt geen einde aan het probleem dat de werkelijkheid nooit zwart-wit is. Het publiek ziet echter wel graag zwart-wit bevestigingen. De NBA werkt daar nog steeds graag aan mee.

Kortom, het is zaak het publiek duidelijk te maken dat de werkelijkheid grijs is, dat accountantsverklaringen dat niet fundamenteel veranderen maar wel tipjes van de sluier beter kunnen oplichten.

Het is dan ook een goede zaak dat OvRAN dit probleem heel anders aanpakt in het kader van het jaarlijkse symposium 'Toekomst Accountancy' in november 2013. Diverse sprekers zullen toelichten hoe de 'Verklaring van de Toekomst' er ook uit kan zien. Minder juridisch, minder garantie voor continuïteit, minder sjabloon en meer persoonlijk.

Nieuwsgierig? U kunt zich nu al hier aanmelden.